1. EN593 kelebek vana nedir?
EN593 kelebek vana, “Endüstriyel Vanalar - Genel Metal Kelebek Vanalar” başlıklı BS EN 593:2017 standardına uygun olarak tasarlanmış ve üretilmiş metal kelebek vanayı ifade eder. Bu standart, İngiliz Standartları Enstitüsü (BSI) tarafından yayınlanmıştır ve kelebek vanaların tasarımı, malzemeleri, boyutları, testleri ve performansı için kapsamlı bir çerçeve sağlayarak Avrupa standartları (EN) ile uyumludur.
EN593 kelebek vanalar, metal vana gövdeleri ve gofret tipi, pabuç tipi veya çift flanşlı gibi çeşitli bağlantı yöntemleriyle karakterize edilir. Bu kelebek vanalar farklı basınç ve sıcaklık koşullarında çalışabilir. Bu standart, vanaların güvenlik, dayanıklılık, uyumluluk ve güvenilirlik açısından sıkı gereklilikleri karşılamasını sağlar.
2. EN593 Kelebek Vanaların Temel Özellikleri
* Çeyrek turlu çalışma: Kelebek vanalar, vana diskini 90 derece döndürerek çalışır ve bu sayede hızlı ve etkili akış kontrolü sağlar.
* Kompakt tasarım: Sürgülü vanalar, küresel vanalar veya küresel vanalarla karşılaştırıldığında kelebek vanalar hafiftir ve yerden tasarruf sağlar, bu da onları sınırlı alana sahip kurulumlar için ideal hale getirir.
* Çeşitli uç bağlantıları: Wafer, lug, çift flanş, tek flanş veya U tipi tasarımlarda mevcuttur, çeşitli boru sistemleriyle uyumludur.
* Korozyon direnci: Korozif ortamlarda dayanıklılığı garanti altına almak için yüksek kaliteli korozyona dayanıklı malzemelerden üretilmiştir.
* Düşük tork: Tork gereksinimlerini azaltmak, daha küçük aktüatörlerle otomasyona olanak sağlamak ve maliyetleri düşürmek için tasarlanmıştır.
* Sıfır sızıntı sızdırmazlık: Birçok EN593 vanası, güvenilir performans için kabarcık geçirmez sızdırmazlık sağlayan elastik yumuşak yuvalara veya metal yuvalara sahiptir.
3. BS EN 593:2017 Standart Detayları
2025 yılı itibarıyla BS EN 593 standardı 2017 versiyonunu benimsemiştir. EN593, metal kelebek vanalar için tasarım, malzeme, boyut ve test için asgari gereklilikleri belirten kapsamlı bir kılavuzdur. Aşağıda, standardın ana içeriğine sektör verileriyle desteklenen ayrıntılı bir giriş yer almaktadır.
3.1. Standardın kapsamı
BS EN 593:2017, akışkan akışının izolasyonu, düzenlenmesi veya kontrolü de dahil olmak üzere genel amaçlı metal kelebek vanalar için geçerlidir. Boru ucu bağlantılı çeşitli vana tiplerini kapsar, örneğin:
* Wafer tipi: İki flanş arasına sıkıştırılmış, kompakt yapı ve hafif tasarıma sahiptir.
* Pabuç tipi: Boru uçlarında kullanıma uygun, dişli yerleştirme deliklerine sahiptir.
* Çift flanşlı: Boru flanşlarına doğrudan cıvatalanmış, entegre flanşlara sahiptir.
* Tek flanşlı: Vana gövdesinin merkez ekseni boyunca entegre flanşlara sahiptir.
* U-tipi: İki flanşlı ve kompakt yüzey ölçülerine sahip özel tip gofret tipi vanadır.
3.2. Basınç ve Boyut Aralığı
BS EN 593:2017 kelebek vanalar için basınç ve boyut aralıklarını belirtir:
* Basınç değerleri:
- PN 2.5, PN 6, PN 10, PN 16, PN 25, PN 40, PN 63, PN 100, PN 160 (Avrupa basınç değerleri).
- Sınıf 150, Sınıf 300, Sınıf 600, Sınıf 900 (ASME basınç değerleri).
* Boyut aralığı:
- DN 20 ila DN 4000 (nominal çap, yaklaşık 3/4 inç ila 160 inç).
3.3. Tasarım ve Üretim Gereksinimleri
Bu standart, vananın güvenilirliğini ve performansını garanti altına almak için belirli tasarım kriterlerini belirtir:
* Vana gövde malzemesi: Vanalar sünek demir, karbon çeliği (ASTM A216 WCB), paslanmaz çelik (ASTM A351 CF8/CF8M) veya alüminyum bronz (C95800) gibi metalik malzemelerden üretilmelidir.
* Valf diski tasarımı: Valf diski merkezde veya eksantrik (yuva aşınmasını ve torku azaltmak için ofset) olabilir.
* Valf yuvası malzemesi: Valf yuvaları, uygulamaya bağlı olarak elastik malzemelerden (kauçuk veya PTFE gibi) veya metalik malzemelerden yapılabilir. Elastik yuvalar sıfır sızıntı sağlayan sızdırmazlık sağlarken, metalik yuvalar sıfır sızıntı sağlamanın yanı sıra yüksek sıcaklıklara ve korozyona da dayanıklı olmalıdır.
* Yüzeysel boyutlar: Boru sistemleriyle uyumluluğun sağlanması için EN 558-1 veya ISO 5752 standartlarına uygun olmalıdır.
* Flanş ölçüleri: Vana tipine bağlı olarak EN 1092-2 (PN10/PN16), ANSI B16.1, ASME B16.5 veya BS 10 Tablo D/E gibi standartlarla uyumludur.
* Aktüatör: Vanalar manuel (kol veya dişli kutusu) veya otomatik (pnömatik, elektrikli veya hidrolik aktüatör) çalıştırılabilir. Standart aktüatör montajına olanak sağlamak için üst flanşın ISO 5211 standartlarına uygun olması gerekir.
3.4. Test ve Muayene
Kalite ve performansın sağlanması için BS EN 593:2017 sıkı testler gerektirir:
* Hidrolik basınç testi: Vananın belirtilen basınçta sızdırmaz olduğunu doğrular.
* İşletme testi: Simüle edilmiş koşullar altında düzgün çalışma ve uygun torku garanti eder.
* Sızdırmazlık Testi: Elastik valf yuvasının EN 12266-1 veya API 598 standartlarına göre kabarcık geçirmez şekilde sızdırmazlığını doğrulayın.
* Muayene Belgesi: Üretici, standartlara uygunluğu doğrulamak için test ve muayene raporları sağlamalıdır.
3.5. EN593 Kelebek Vanaların Uygulamaları
* Su Arıtma: Çeşitli tatlı su, deniz suyu veya atık suların akışını düzenler ve izole eder. Korozyona dayanıklı malzemeleri ve kaplamaları sayesinde zorlu ortamlara uygundur.
* Kimya ve Petrokimya Endüstrileri: Asitler, alkaliler ve çözücüler gibi aşındırıcı sıvıların işlenmesinde, PTFE yatakları ve PFA kaplı valf diskleri gibi malzemelerden yararlanılır.
* Petrol ve Gaz: Boru hatlarında, rafinerilerde ve açık deniz platformlarında yüksek basınçlı ve yüksek sıcaklıktaki akışkanların yönetimi. Çift ofset tasarımı, bu koşullar altındaki dayanıklılığı nedeniyle tercih edilmektedir.
* HVAC sistemleri: Isıtma ve soğutma sistemlerinde hava, su veya soğutucu akışkan akışının kontrol edilmesi.
* Güç üretimi: Enerji santrallerinde buhar, soğutma suyu veya diğer akışkanların düzenlenmesi.
* Gıda ve ilaç endüstrileri: Kontaminasyonsuz çalışmayı sağlamak ve hijyen standartlarını karşılamak için FDA uyumlu malzemeler (PTFE ve WRA sertifikalı EPDM gibi) kullanıyoruz.
3.6. Bakım ve Muayene
Uzun vadeli performans sağlamak için EN593 kelebek vanaların düzenli bakıma ihtiyacı vardır:
* Muayene sıklığı: Aşınma, korozyon veya operasyonel sorunlara karşı her altı ayda bir ila bir yılda bir muayene edin.
* Yağlama: Sürtünmeyi azaltır ve valf ömrünü uzatır.
* Valf Yuvası ve Conta Kontrolü: Sızıntıları önlemek için elastik veya metal valf yuvalarının bütünlüğünü doğrulayın.
* Aktüatör Bakımı: Pnömatik veya elektrikli aktüatörlerin kalıntılardan arındırılmış olduğundan ve normal şekilde çalıştığından emin olun.
4. Diğer Standartlarla Karşılaştırma API 609
BS EN 593 genel endüstriyel kullanım için geçerli olsa da, petrol ve gaz uygulamaları için özel olarak tasarlanmış API 609 standardından farklıdır. Temel farklar şunlardır:
* Uygulama odağı: API 609 petrol ve gaz ortamlarına odaklanırken, BS EN 593 su arıtma ve genel üretim de dahil olmak üzere daha geniş bir endüstri yelpazesini kapsar.
* Basınç değerleri: API 609 genellikle Sınıf 150 ila Sınıf 2500'ü kapsarken, BS EN 593 PN 2,5 ila PN 160 ve Sınıf 150 ila Sınıf 900'ü kapsar.
* Tasarım: API 609, zorlu koşullara dayanıklı korozyona dayanıklı malzemeleri vurgularken, BS EN 593 daha esnek malzeme seçimine olanak tanır.
* Test: Her iki standart da sıkı testler gerektiriyor ancak API 609, petrol ve gaz uygulamalarında kritik öneme sahip olan yangına dayanıklı tasarım için ek gereksinimler içeriyor.
5. Sonuç
| Özellik | EN 593 Tarafından Tanımlanan Temel Hususlar |
| Vana Tipi | Metalik kelebek vanalar |
| Operasyon | Manuel, dişli, pnömatik, elektrikli |
| Yüz Yüze Boyutlar | EN 558'e göre Seri 20 (wafer/lug) veya Seri 13/14 (flanşlı) |
| Basınç Derecesi | Tipik olarak PN 6, PN 10, PN 16 (değişebilir) |
| Tasarım Sıcaklığı | Kullanılan malzemelere bağlı |
| Flanş Uyumluluğu | EN 1092-1 (PN flanşlar), ISO 7005 |
| Test Standartları | Basınç ve sızıntı testleri için EN 12266-1 |
BS EN 593:2017 standardı, metal kelebek vanaların tasarımı, üretimi ve testi için sağlam bir çerçeve sunarak, geniş bir uygulama yelpazesinde güvenilirlik, emniyet ve performanslarını garanti altına alır. Üreticiler, standardın basınç değerleri, boyut aralıkları, malzemeler ve test gerekliliklerine uyarak, küresel kalite standartlarını karşılayan vanalar üretebilirler.
İster gofret tipi, ister pabuç tipi, ister çift flanşlı kelebek vanalara ihtiyacınız olsun, EN 593 standardına uyum, kusursuz entegrasyon, dayanıklılık ve verimli akışkan kontrolü sağlar.